اغوزخان.oghoz khan

ه- علم و آگاهى: انکار اصول یا ضروریات دین از سوى شخص مسلمان زمانى ارتداد محسوب مى‏شود که وى از آگاهى کافى نسبت به اسلام برخوردار باشد و آن چه را در صدد رد و انکار آن است به خوبى بشناسد و بداند که جزء دین است. در غیر این صورت نمى‏توان او را مرتد دانست، زیرا چه بسا افرادى بر اثر قرار گرفتن در برخى موقعیت‏ها امکان شناخت صحیح اسلام و احکام آن براى آنان فراهم نیست یا پس از شناخت اسلام، بر اثر دور بودن از بلاد اسلامى و قطع ارتباط با آن، به تدریج احکام و ضروریات دین را فراموش یا در آن تردید کرده‏اند و بر اثر جهل به این امور گاهى دست به انکار احکام و ضروریات دین مى‏زنند که چنین افرادى را نمى‏توان کافر یا مرتد و مشمول حکم کفر و ارتداد دانست.

الإسلام قبل الإیمان و هو یشارک الإیمان فإذا أتى العبد بکبیرة فی کبائر المعاصی ... کان خارجاً من الإیمان و ثابتاً علیه اسم الإسلام ... و لم یخرجه إلى الکفر إلّاالجحود والاستحلال و إذ قال للحلال هذا حرامٌ و للحرام هذا حلال و دان بذلک فعندها یکون خارجاً من الإیمان و الإسلام إلى الکفر؛[9] اسلام قبل از ایمان و با آن شریک است، پس هرگاه بنده‏اى گناه کبیره‏اى انجام دهد  از دایره ایمان خارج شده، اما از دایره اسلام خارج نشده و کافر نمى‏شود، مگر به انکار و حلال شمردن و این که درباره امر حلال بگوید: این حرام است و در مورد امر حرام بگوید: این حلال است و معتقد به آن گردد که در این هنگام، هم از ایمان و هم از اسلام خارج گشته است».

وهبة الزحیلى از فقهاى معاصر اهل سنت نیز در این مورد آورده است: حکم به اسلام یا ارتداد در مورد افرادى پذیرفته است که به همه آن چه موجب داخل شدن فرد در اسلام یا خروج او از اسلام مى‏شود آگاه باشد و حقیقت اسلام و کفر را درک کرده باشد و به آن چه در کتاب، سنت و اجماع است احاطه داشته باشد.[10]